Obecnie osteoporoza definiowana jest jako „choroba szkieletu, charakteryzująca się
upośledzoną wytrzymałością kości, co powoduje zwiększone ryzyko złamania”.
Według danych Centers for Disease Control and Prevention (CDC) upadki są głównym powodem zgonu i niesprawności wśród osób starszych, a 90% złamań spowodowanych jest poprzez upadek.Najczęściej złamania ulegają trzy charakterystyczne miejsca – nasada bliższa kości udowej, kręgosłup oraz kość przedramienia. Najgroźniejsze są złamania bliższego końca kości udowej (bbku).
Około 54 milionów Amerykanów żyje z osteoporozą i z utratą masy kości (czynnik ryzyka wystąpienia osteoporozy). Ponadto badania wskazują, że jedna na dwie kobiety oraz jeden na czterech mężczyzn w wieku 50 lat lub starszych, złamie kości z powodu osteoporozy. [1]
Rekomendacje U.S. Preventive Services Task Force
Zaleca się przeprowadzanie rutynowego badania densytometrycznego w kierunku rozpoznania osteoporozy wśród kobiet:
przed 65 rokiem życia, u których ryzyko złamania jest porównywalne lub wyższe niż u kobiet po 65 roku życia. Wywiad i densytometria dla określenia zwiększonego ryzyka złamań.
regularne badanie na osteoporozę u kobiet powyżej 65 roku życia. [2]
Populacja dotknięta
Według danych CDC na osteoporozę kości udowej choruje
2% (0,8 miliona ) mężczyzn 50-letnich i starszych
10 % (4,5 miliona) kobiet 50-letnich i starszych.
Problem ten dotyczy częściej populacji kobiet niż mężczyzn. W wyniku upadku narażonych na złamanie bliższego końca kości szyjki udowej jest 90% kobiet. Śmiertelność z powodu złamania bbku jest duża, jeden na pięciu pacjentów umiera w ciągu roku od wystąpienia urazu. [3]
Osteoporoza pomenopauzalna występuje w wieku 51-75 r. ż. sześciokrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Wraz z wiekiem częstość jej występowania rośnie. Szacuje się, że około 30% kobiet w wieku pomenopauzalnym ma osteoporozę. Powyżej 80 roku życia osteoporozą dotkniętych jest 80% kobiet. [3]
Czy jesteś w grupie ryzyka?
Czynniki niemodyfikowalne (niekontrolowane)
wiek powyżej 50 roku życia,
płeć żeńska,
menopauza,
rodzinne występowanie osteoporozy,
niska masa ciała,
złamanie kości.
Czynniki modyfikowalne
niewystarczająca ilość wapnia i witaminy D w organizmie,
niewystarczająca ilość warzyw i owoców w diecie,
zbyt duża ilość białek, sody i kofeiny,
brak aktywności fizycznej,
palenie tytoniu,
picie alkoholu,
utrata wagi,
Przyjmowanie leków oraz obecność chorób współistniejących, mogą także zwiększać ryzyko wystąpienia osteoporozy.
Rozpoznanie Osteoporozy
Istnieje szereg metod pomocnych w diagnozie tej choroby
testy biochemiczne
Dla celów praktycznych oraz w różnicowaniu przyczyn niskiej masy kostnej wystarczą następujące badania:
poziom wapnia we krwi
poziom fosforu we krwi
poziom wapnia w moczu
poziom fosfatazy zasadowej we krwi
Należy pamiętać, że w przypadku osteoporozy niepowikłanej, w większości przypadków otrzymamy z laboratorium wyniki mieszczące się w zakresie normy.
badania obrazowe
Zdjęcia przeglądowe kości (kręgosłup, kości przedramienia, staw biodrowy).
Prześwietlenia kości czyli popularny rentgen (rtg) są od dawna wykonywanym i najtańszym badaniem obrazowym. Zasadniczą wadą jest to, że wyraźne ubytki osteoporotyczne widać dobrze dopiero wtedy, gdy ubytek masy kostnej przekroczy 30 %.
Osteodensytometria
najpopularniejszym badaniem diagnostycznym w osteoporozie. Densytometria ocenia stopień pochłaniania wiązki promieni rentgenowskich przenikających tkankę kostną
Badanie metodą osteodensytometrii powinno się wykonać w następujących sytuacjach:
obecność istotnych czynników ryzyka osteoporozy
choroby w przebiegu których występuje osteoporoza
radiologiczne cechy ubytku masy kostnej
obecność złamań osteoporotycznych w wywiadzie
osteoporoza u członków rodziny
menopauza, andropauza
monitorowanie leczenia w odniesieniu do gęstości masy kostnej (BMD)
Ilościowa ultrasonografia (QUS) – badanie określające stopień penetracji ultradźwięków w stosunku do kości i na tej podstawie oceniający ich jakość (a nie ilość).
Ilościowa tomografia komputerowa (QCT) – jest to bardzo dokładne badanie wykorzystujące promieniowanie rentgenowskie w bardzo niewielkiej dawce.
Biopsja tkanki kostnej – ocenia się pod mikroskopem materiał tkanki kostnej uzyskany drogą nakłucia wybranej części szkieletu (zwykle kość biodrowa). [4]
Źródło:
1. U.S. Preventive Services Task Force, http://www.uspreventiveservicestaskforce.org/uspstf/uspsoste.htm [dostęp: 23.06.2014]
2. National Osteoporosis Foundation i National Institutes of Health (USA)], http://nof.org/connect [dostęp: 23.06.2014]
3. Centers for Disease Control and Prevention (CDC),
http://www.cdc.gov/nchs/fastats/osteoporosis.htm, [dostęp: 23.06.2014]
4. Rozpoznanie osteoporozy – przegląd dostępnych badań,
http://www.zdrowie.med.pl/osteoporoza/osteoporoza_10.html, [dostęp: 23.06.2014]
Źródło zdjęcia:
1. http://nof.org/connect
Agnieszka Kargul
Dział Zdrowia Publicznego i Promocji Zdrowia
Data wprowadzenia: 23 czerwca 2014 r.
Data ostatniej aktualizacji: 23 czerwca 2014 r.