31 maja 2017 – Światowy Dzień Bez Tytoniu

plakat dzien bez tytoniu

Każdego roku w dniu 31 maja obchodzony jest Światowy Dzień Bez Tytoniu. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stara się w tym dniu zwrócić uwagę na kwestię zdrowotnych, społecznych i ekonomicznych skutków palenia tytoniu. Hasło przewodnie tegorocznych obchodów to: ,,Tytoń – zagrożenie dla rozwoju”.

Palenie jest jedną z najpoważniejszych przyczyn nowotworów oraz chorób układu krążenia. Obecnie na świecie papierosy pali około 1,2 miliarda ludzi. Dane szacunkowe wskazują, że w ciągu roku wypalanych około 6 trylionów sztuk papierosów. Około 80% ludzi palących papierosy to mieszkańcy krajów rozwijających się w tym 360 milionów mieszka w Chinach.

W Polsce pali około 9 milionów osób (29% dorosłej populacji). Szacuje się, że w Polsce wypalanych jest rocznie ok. 4 mld. sztuk papierosów. Pomimo stopniowego obniżania się liczby czynnych palaczy nadal pali 34% mężczyzn i 23% kobiet. Bardzo niekorzystne trendy obserwuje się wśród dzieci i młodzieży. Każdego dnia w Polsce około 500 młodych ludzi rozpoczyna palenie. Szacunkowo w Polsce ok. 3 mln. dzieci to bierni palacze.

Zastanawiając się, dlaczego palenie tytoniu i wdychanie dymu tytoniowego jest tak szkodliwe dla zdrowia, należy odwołać się do wiedzy związanej z toksykologią dymu tytoniowego. Szacuje się, że w tytoniu i dymie papierosowym jest co najmniej 4 tys. związków chemicznych, w tym ok. 40 substancji rakotwórczych. W dymie papierosowym znajdują się tak silne trucizny, jak arsen, chlorek winylu, cyjanowodór, DDT, fenol, tlenek węgla (czad), metale ciężkie (np. kadm i ołów) i substancje radioaktywne (polon-210), związki uszkadzające kod genetyczny (np. benzoapiren), oraz bardzo silne substancje rakotwórcze, które inicjują i promują proces nowotworowy (np. substancje smoliste, które zalicza się do związków rakotwórczych najwyższej klasy).

dzien bez tytuniu 3 2Europejska lista dziesięciu najczęstszych przyczyn ciężkich zachorowań zawiera na drugim miejscu palenie tytoniu, uważa się je za czynnik rozwoju 12,3% chorób. Szkodliwe substancje zawarte w dymie tytoniowym wywołują szereg schorzeń:

Choroby nowotworowe: Ocenia się, że w krajach rozwiniętych 25-30% wszystkich zgonów z powodu nowotworów ma związek z paleniem tytoniu. Na podstawie badań prowadzonych w Europie, Japonii i Ameryce Północnej paleniu można przypisać 87-91% zachorowań na raka płuca u mężczyzn i 57-86% u kobiet. U obu płci odsetek zachorowań na raka przełyku, raka gardła i raka jamy ustnej, związanych z działaniem dymu tytoniowego bądź dymu tytoniowego w połączeniu z alkoholem, wynosi 43-60%. Znaczna część zachorowań na raka pęcherza moczowego i raka trzustki, a także pewna niewielka część zachorowań na raki nerki, żołądka, szyjki macicy oraz na białaczkę szpikową wiąże się przyczynowo z paleniem tytoniu. Obecnie obserwowane zachorowania na nowotwory tytoniozależne, ze względu na swój długi okres utajenia i niewystępowanie objawów, odzwierciedlają strukturę palenia tytoniu w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. Po zaprzestaniu palenia zwiększone ryzyko tytoniozależnych nowotworów złośliwych szybko się zmniejsza. Ewidentne korzyści zdrowotne obserwuje się już po 5 latach od zerwania z nałogiem i z każdym rokiem są one wyraźniejsze.

Choroby nienowotworowe np. jak: przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP), rozstrzenie oskrzeli, astma oskrzelowa. Z uwagi na fakt, że dym tytoniowy powoduje upośledzenie wydzielania śluzu i zaburza miejscowe reakcje immunologiczne wpływa na podatność na infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze całego układu oddechowego.

Choroby układu naczyniowego: Liczne badania epidemiologiczne rozpoczęte na początku lat 50-tych ubiegłego stulecia wskazywały na silny związek pomiędzy paleniem papierosów a wzrostem liczby zgonów z powodu chorób układu krążenia. Dzieje się to w mechanizmie zaburzeń gospodarki lipidowej: wzrostu stężenia trójglicerydów i LDL – cholesterolu, oraz spadku stężenia HDL-cholesterolu. U palaczy zaobserwowano proces łatwiejszego utleniania lipoprotein o niskiej gęstości co powoduje i nasila proces miażdży co twórczy. U palaczy zauważono także niższy poziom niż u osób niepalących utleniaczy takich jak witamin C i E, beta karotenu.

Choroby układu pokarmowego: Nienowotworowe choroby układu pokarmowego wymieniane w kontekście dodatniej korelacji z paleniem tytoniu to: choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, choroba Leśniowskiego – Crohna.

Inne choroby wywołane paleniem papierosów: Palenie papierosów wpływa istotnie na osłabienie funkcjonowania narządów zmysłów: wzroku, węchu i smaku. Częściej u kobiet palących papierosy niż u niepalących występują: osteoporoza, zaburzenia owulacji co z kolei wpływa na płodność oraz przyspieszenie menopauzy. U palących mężczyzn następuje pogorszenie jakości nasienia.

Bierne palenie tak samo niebezpiecznie jak palenie czynne, gdyż boczny strumień dymu tytoniowego zawiera 35 razy więcej dwutlenku węgla i 4 razy więcej nikotyny, niż dym wydychany przez aktywnych palaczy. Bierni palacze są narażeni na takie choroby jak aktywni palacze.

dzien bez tytuniu 3 1

Palenie przez kobietę ciężarną jest bardzo niebezpieczne dla rozwijającego się płodu. Substancje zwarte w dymie tytoniowym powodują zaburzenia w rozwoju narządów szczególnie układu nerwowego i oddechowego. Sprawiają, że dziecko jest gorzej odżywione, mniej dotlenione, co może doprowadzić do zaburzeń funkcji mózgu, zahamowania rozwoju, powstania wad wrodzonych. U kobiet palących podczas ciąży częściej dochodzi do poronień, komplikacji w czasie ciąży i przy porodzie. Ponadto palenie w czasie ciąży jest czynnikiem ryzyka wystąpienia tzw. nagłej śmierci łóżeczkowej dziecka.

 

 

Źródło: www.zdrowiewciazy.pl

Zapraszamy również do obejrzenia grafiki umieszczonej poniżej oraz przeczytania dodatkowych infromacji przekazanych przez WHO

 

Magdalena Droździk, Aleksandra Barszczewska
Dział Zdrowia Publicznego i Promocji Zdrowia
Data wprowadzenia: 30 maja 2017
Data ostatniej aktualizacji: 30 maja 2017