Grzyby odgrywają dużą rolę jako środek spożywczy. Zbieramy je dla walorów smakowych i aromatycznych, urozmaicają pożywienie i są doskonałą przyprawą. Owocniki grzybów odznaczają się różnorodnością kształtów, barwą i wielkością. Najczęściej zbierane przez nas to grzyby kapeluszowe. Niektóre gatunki grzybów zawierają substancje toksyczne, które powodują zatrucia pokarmowe a nawet zatrucia śmiertelne.
W sobotę 22 kwietnia 2017 r. w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Krakowie odbył się 4 Dzień Otwarty, podczas którego mieszkańcy Krakowa i okolic mieli możliwość zapoznania się z działalnością naszej instytucji, zwiedzić laboratorium, skorzystać z darmowych konsultacji specjalistycznych i badań profilaktycznych oraz skorzystać i zobaczyć wiele atrakcji.
w związku z dobiegającym końca 4-letnim Projektem KIK/68 czyli „Profilaktycznym programem w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych” współfinansowanym w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy, mam zaszczyt zaprosić Państwa do udziału w konferencji prasowej, która odbędzie się 29 listopada br. o godz. 10:00 w Zespole Szkół Gastronomicznych Nr 2 w Krakowie przy ul. Zamoyskiego 6(okolice basenu KS Korona).
Podczas konferencji przedstawione zostaną:
– statystyki dot. stosowania środków psychoaktywnych przez kobiety w ciąży,
– skutki stosowania środków psychoaktywnych przez kobiety w ciąży (w tym alkoholowy zespół płodowy FAS),
– działania podejmowane w województwie małopolskim, których celem było ograniczenie stosowania środków psychoaktywnych przez kobiety w wieku prokreacyjnym.
W konferencji prasowej wezmą udział:
– Magdalena Droździk – koordynator Programu, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie
– dr n. med. Katarzyna Przybyszewska, pediatra, Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika w Krakowie
– Aleksandra Rumińska, koordynator ds. promocji zdrowia, Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika w Krakowie
– lek. med. Paweł Orłowski, dyrektor medyczny Szpitala Położniczo-Ginekologicznego UJASTEK
W związku z dynamicznie narastającą opornością bakterii antybiotyki (w tym również związki syntetyczne) i wynikającym z tego zjawiska ograniczeniem skutecznego leczenia zakażeń w 2008 roku Komisja Europejska na wniosek Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC, ang. European Centre for Disease Prevention and Control) ustanowiła dzień 18 listopada corocznym, Europejskim Dniem Wiedzy o Antybiotykach (ang. European Antibiotic Awareness Day). Kraje członkowskie UE zobligowane zostały do podjęcia inicjatyw mających na celu zorganizowanie lokalnych obchodów tego Dnia w obrębie każdego państwa.
Zgodnie z założeniami kampanii ma ona zaangażować jak najszerszy zakres instytucji, środowisk eksperckich, środków masowego przekazu i opinii publicznej oraz zwrócić uwagę na zjawisko antybiotykooporności jako kluczowego zagrożenia dla zdrowia publicznego. Co roku w ramach tej kampanii promowane są różne, specyficzne i najbardziej aktualne z punktu widzenia zagrożeń epidemiologicznych zagadnienia. Kampania ma zwrócić uwagę na zagrożenie utratą skuteczności antybiotyków w efekcie nieracjonalnego ich stosowania. EDWA stanowi unikatową platformę pozwalającą na rozpowszechnianie aktualnych informacji na temat problemu antybiotykooporności drobnoustrojów w całej Europie kierowana zarówno do profesjonalistów medycznych jak i ogółu społeczeństwa. Koordynacją kampanii Polsce co roku od 2008 roku zajmuje się zespół Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków.
Więcej informacji znajdą Państwo w materiałach zamieszczonych w załączeniu.
Elżbieta Kuras Dział Zdrowia Publicznego i Promocji Zdrowia Data wprowadzenia: 21 listopada 2016 Data ostatniej aktualizacji: 21 listopada 2016
Obecnie osteoporoza definiowana jest jako „choroba szkieletu, charakteryzująca się upośledzoną wytrzymałością kości, co powoduje zwiększone ryzyko złamania”.
Według danych Centers for Disease Control and Prevention (CDC) upadki są głównym powodem zgonu i niesprawności wśród osób starszych, a 90% złamań spowodowanych jest poprzez upadek.Najczęściej złamania ulegają trzy charakterystyczne miejsca – nasada bliższa kości udowej, kręgosłup oraz kość przedramienia. Najgroźniejsze są złamania bliższego końca kości udowej (bbku).
Około 54 milionów Amerykanów żyje z osteoporozą i z utratą masy kości (czynnik ryzyka wystąpienia osteoporozy). Ponadto badania wskazują, że jedna na dwie kobiety oraz jeden na czterech mężczyzn w wieku 50 lat lub starszych, złamie kości z powodu osteoporozy. [1]
Rekomendacje U.S. Preventive Services Task Force
Zaleca się przeprowadzanie rutynowego badania densytometrycznego w kierunku rozpoznania osteoporozy wśród kobiet:
przed 65 rokiem życia, u których ryzyko złamania jest porównywalne lub wyższe niż u kobiet po 65 roku życia. Wywiad i densytometria dla określenia zwiększonego ryzyka złamań.
regularne badanie na osteoporozę u kobiet powyżej 65 roku życia. [2]
Populacja dotknięta
Według danych CDC na osteoporozę kości udowej choruje
2% (0,8 miliona )mężczyzn 50-letnich i starszych
10 % (4,5 miliona)kobiet 50-letnich i starszych.
Problem ten dotyczy częściej populacji kobiet niż mężczyzn. W wyniku upadku narażonych na złamanie bliższego końca kości szyjki udowej jest 90% kobiet. Śmiertelność z powodu złamania bbku jest duża, jeden na pięciu pacjentów umiera w ciągu roku od wystąpienia urazu. [3]
Osteoporoza pomenopauzalna występuje w wieku 51-75 r. ż. sześciokrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Wraz z wiekiem częstość jej występowania rośnie. Szacuje się, że około 30% kobiet w wieku pomenopauzalnym ma osteoporozę. Powyżej 80 roku życia osteoporozą dotkniętych jest 80% kobiet. [3]
Czy jesteś w grupie ryzyka?
Czynniki niemodyfikowalne (niekontrolowane)
wiek powyżej 50 roku życia,
płeć żeńska,
menopauza,
rodzinne występowanie osteoporozy,
niska masa ciała,
złamanie kości.
Czynniki modyfikowalne
niewystarczająca ilość wapnia i witaminy D w organizmie,
niewystarczająca ilość warzyw i owoców w diecie,
zbyt duża ilość białek, sody i kofeiny,
brak aktywności fizycznej,
palenie tytoniu,
picie alkoholu,
utrata wagi,
Przyjmowanie leków oraz obecność chorób współistniejących, mogą także zwiększać ryzyko wystąpienia osteoporozy.
Rozpoznanie Osteoporozy
Istnieje szereg metod pomocnych w diagnozie tej choroby
testy biochemiczne
Dla celów praktycznych oraz w różnicowaniu przyczyn niskiej masy kostnej wystarczą następujące badania:
poziom wapnia we krwi
poziom fosforu we krwi
poziom wapnia w moczu
poziom fosfatazy zasadowej we krwi
Należy pamiętać, że w przypadku osteoporozy niepowikłanej, w większości przypadków otrzymamy z laboratorium wyniki mieszczące się w zakresie normy.
badania obrazowe
Zdjęcia przeglądowe kości (kręgosłup, kości przedramienia, staw biodrowy).
Prześwietlenia kości czyli popularny rentgen (rtg) są od dawna wykonywanym i najtańszym badaniem obrazowym. Zasadniczą wadą jest to, że wyraźne ubytki osteoporotyczne widać dobrze dopiero wtedy, gdy ubytek masy kostnej przekroczy 30 %.
Osteodensytometria
najpopularniejszym badaniem diagnostycznym w osteoporozie. Densytometria ocenia stopień pochłaniania wiązki promieni rentgenowskich przenikających tkankę kostną
Badanie metodą osteodensytometrii powinno się wykonać w następujących sytuacjach:
obecność istotnych czynników ryzyka osteoporozy
choroby w przebiegu których występuje osteoporoza
radiologiczne cechy ubytku masy kostnej
obecność złamań osteoporotycznych w wywiadzie
osteoporoza u członków rodziny
menopauza, andropauza
monitorowanie leczenia w odniesieniu do gęstości masy kostnej (BMD)
Ilościowa ultrasonografia (QUS) – badanie określające stopień penetracji ultradźwięków w stosunku do kości i na tej podstawie oceniający ich jakość (a nie ilość).
Ilościowa tomografia komputerowa (QCT) – jest to bardzo dokładne badanie wykorzystujące promieniowanie rentgenowskie w bardzo niewielkiej dawce.
Biopsja tkanki kostnej – ocenia się pod mikroskopem materiał tkanki kostnej uzyskany drogą nakłucia wybranej części szkieletu (zwykle kość biodrowa). [4]
Astma i alergia stały się chorobami cywilizacyjnymi XXI wieku z uwagi na zwiększającą się liczbę osób borykających się z tymi schorzeniami.
Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, charakteryzującą się nawracającymi atakami duszności, kaszlu i świszczącego oddechu.
Alergia natomiast, to nieprawidłowa reakcja organizmu na bodźce, które w normalnych warunkach nie są szkodliwe. W procesie alergicznym układ odpornościowy traktuje te zwykle niegroźne substancje jako elementy zagrażające, co wywołuje reakcję mającą na celu ich zneutralizowanie i wydalenie z organizmu.
W województwie małopolskim odnotowuje się jeden z najwyższych wskaźników zachorowań na astmę w Polsce, co może być spowodowane znacznym zanieczyszczeniem powietrza w tym regionie. Udowodniono bowiem, iż czynniki klimatyczne, zwłaszcza zanieczyszczenia powietrza, w bezpośredni sposób wpływają na wzrost ryzyka rozwoju astmy oskrzelowej, a także odpowiadają za wzmożone występowanie objawów choroby.
Ze względu na zbyt rzadkie rozpoznawanie i nieodpowiednie leczenie, astma i alergie stanowią poważny problem dla zdrowia publicznego na całym świecie. Międzynarodowy Dzień Astmy i Alergii ma na celu zwrócenie uwagi na konieczność poprawy diagnostyki i leczenia tych chorób, a także konieczność edukacji chorych i ich rodzin. Nieleczona astma lub alergia znacząco obniża bowiem jakość życia chorego.
Szczegółowe informacje znajdą Państwo w załączniku.
Częstość występowania czerniaka złośliwego wzrasta w Polsce, jak i na całym świecie. W porównaniu do występowania innych nowotworów jest to choroba rzadka, ale o dynamicznym wzroście. Zachorowalność na czerniaka u mężczyzn i kobiet na całym świecie wzrosła z 2,3 i 2,2/100,000 osób, odpowiednio, w 1990 r. do 3,1 i 2,8/100,000 osób w 2008. Rokowania różnią się w zależności od zaawansowania choroby [1].
Etiologia
Najważniejszym czynnikiem ryzyka czerniaka jest promieniowanie ultrafioletowe (UV). Ekspozycja na promieniowanie UV, wywołuje uszkodzenia DNA oraz nasilenia wydzielania czynników wzrostowych przez melanocyty takich jak: czynnik stymulujący powstawanie kolonii (CSF), czynnik wzrostu fibroblastów (PGF) i transformujące czynniki wzrostu (TGF), które osłabiają mechanizmy obronne skóry [2]. Promieniowanie UV przyczynia się do powstawania utlenionej melaniny, która poza uszkodzeniem DNA, hamuje apoptozę komórek zaburzając homeostazę.
Genetyczne mechanizmy odpowiedzialne za inicjację i progresję czerniaka nie są do końca poznane. Wiadomo, że odgrywają one rolę w rozwoju około 10% przypadków czerniaka. [2,3]
Czynniki ryzyka, można podzielić na egzogenne (pochodzące z zewnętrz) jak i endogenne (wewnętrzne) [1].
Czynniki ryzyka zachorowania i rozwoju czerniaka skóry [3]
Egzogenne
Endogenne
Promieniowanie ultrafioletowe
Mała zawartość barwnika w skórze (jasne włosy, oczy, skóra)
Drażnienie mechaniczne lub chemiczne
Czerniak w rodzinie – predyspozycje genetyczne
Oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub młodości
Zachorowania w przeszłości na czerniaka
Przyjmowania leków immunosupresyjnych
Znamiona melanocytowe
Palenie tytoniu
Albinizm
Rokowania
Za czynniki rokownicze istotne klinicznie uznaje się: grubość guza pierwotnego, który klasyfikuje się wg skali Breslowa, oraz brak lub obecność na powierzchni guza mikroowrzodzenia. Wśród innych czynników wymienia się: stężenie LDH w surowicy, obecność limfocytów naciekających guz, głębokość nacieku czerniaka, faza wzrostu wertykalnego czerniaka, cechy regresji nowotworu. Ponadto do ważnych czynników, odgrywających znaczącą rolę w rokowaniu zalicza się: wiek pacjenta, płeć czy przyjmowanie leków immunosupresyjnych. Lepsze rokowanie i lepsza odpowiedź na leczenie jest u młodszych pacjentów. Natomiast, cięższy przebieg choroby oraz gorsza odpowiedź na leczenie jest u mężczyzn. Czerniak w rodzinie nie pogarsza rokowania. Prawdopodobnie przyjmowanie leków immunosupresyjnych może pogorszyć przebieg choroby [4].
Źródło:
1. Curiel-Lewandrowski C, Atkins MB, Tsao H, et al. Risk factors for the development of melanoma. Literature review current through 2012 Aug
2. Michalska-Jakubus M, Jakubus T, Krasowska D. Czerniak – epidemiologia, etiopatogeneza i rokowanie. Medycyna Rodzinna 2006, 2: 45-53
3. Amstrong AW, Liu V, Mihm MC, et al. Pathologic characteristics of melanoma. Literature review current through 2012 Aug
4. Wysocka J, Komorowski A, Wysocki W, et al. Czerniak skóry. Nowa klasyfikacja TNM (2010 r.). Medycyna Praktyczna Chirurgia 2011; 1
Agnieszka Kargul Dział Zdrowia Publicznego i Promocji Zdrowia Data wprowadzenia: 24 kwietnia 2014 r. Data ostatniej aktualizacji: 24 kwietnia 2014 r.
Według raportów WHO tylko w roku 2012 na świecie odnotowano 207 milionów przypadków zakażeń malarią, w tym 627 000 zgonów. Malarii można uniknąć! Należy zadbać o odpowiednią profilaktykę.
Wykres 1. Zapadalność (na 100 tys. mieszkańców) i liczba zachorowań na zimnicę (malarię) w Polsce w latach 1999 – 2013.
Źródło: opracowanie własne na podstawie Państwowy Zakład Higieny (PZH), Meldunki epidemiologiczne za lata 1999-2013.
Malaria jest wywoływana przez pierwotniaka z rodzaju Plasmodium, przenoszonego przez komara widliszka. Problem ten jest szczególnie istotny na obszarach malarycznych (południowy Meksyk, Ameryka Środkowa, Karaiby, dorzecza Amazonki i Orinoko w Ameryce Południowej, Afryka na południe od Sahary aż po RPA). Na Bliskim Wschodzie zagrożenie malarią jest niewielkie i sezonowe. Natomiast duże zagrożenie występuje na kontynencie indyjskim, w Indonezji i Timorze Wschodnim, a za kolebkę lekoopornych zarodźców malarii uważa się Indochiny.
Od roku 2000, zmniejszono o 42% wskaźnik śmiertelności na świecie. Udało się to dzięki zaangażowaniu wielu państw i przyjęciu za główny cel – zredukowanie zakażenia i wyeliminowanie choroby zakaźnej [1].
Światowy Dzień Walki z Malarią, wiąże się z koniecznością ciągłego poodejmowania działań w zakresie wspierania krajów zagrożonych występowaniem malarii w ich wysiłkach zmierzających do kontrolowania i eliminowania tej śmiertelnej choroby.
Liczba przypadków malarii wykrytej przez systemy nadzoru wzrosła z 10% w roku 2010 do 14% w 2012 roku. Wg WHO w 41 krajach, nie jest możliwe dokonanie wiarygodnej oceny trendów malarii, ze względu na niekompletność lub niezgodność w raportowaniu zachorowań w czasie, czy zmian w praktyce diagnostycznej w poszczególnych krajach. WHO wzywa kraje endemiczne do wzmocnienia systemów nadzoru i rejestracji przypadków zakażeń malarią [1].
Kto jest w grupie ryzyka?
Około połowa populacji na świecie jest zagrożonych malarią.
Przede wszystkim:
Osoby podróżujące, ze względu na brak szczepionki zapobiegającej zakażeniu.
Populacja z HIV/AIDS – ze względu na obniżoną odporność.
Dzieci ze stabilnych obszarów transmisji zakażenia z niewykształconym w pełni mechanizmem odporności, mogą zachorować na najcięższą postać choroby.
Kobiety w ciąży ze względu na obniżoną odporność.
Imigranci z terenów endemicznych oraz ich dzieci mieszkający na terenach endemicznych, którzy wracają do swoich krajów, ryzyko w tej grupie wiąże się z zanikającym lub brakiem odporności [1].
Objawy
Podstawowym i najczęściej występującym objawem jest wysoka gorączka, dochodząca nawet do 40 st. C oraz dreszcze. Gorączka może ustępować, jednak ma ona charakter nawracający. Towarzyszyć jej mogą: bóle głowy i mięśni, osłabienie i biegunka, kaszel, żółtaczka, nudności i wymioty [2].
Rozpoznanie
U osób, które wróciły z krajów tropikalnych zaobserwowano gorączkę, należy wykonać testy w kierunku malarii. Ze względu na to, że badanie wymaga dużej precyzji, zaleca się, aby wykonywać je w laboratorium referencyjnym (wykaz laboratoriów referencyjnych określa Załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 czerwca 2012 roku) [2, 4].
Ochrona
Mechaniczna – używanie moskitier lub siatek osłonowych – służących do ochrony przed ukąszeniem komara a tym samym rozprzestrzeniania się malarii. W niektórych krajach zaleca się także zwalczanie postaci larwalnych komarów. Sąto jedynie działania, które może zmniejszyć transmisję malarii do zera.
Unikanie przebywania w miejscach i czasie o największej aktywności owadów (od zmierzchu do świtu).
Chemoprewencja dla najbardziej zagrożonej populacji, szczególnie kobiet ciężarnych i niemowląt. Chemioprewencją, polega na podawaniu leków antymalarycznych (sulfodoksyna-pirymetamina i amodiachina), szczególnie tam gdzie istnie wysokie ryzyko sezonowej transmisji zakażenia. Jak podaje WHO, dzięki takiej prewencji można uniknąć zakażenia u 25 milionów dzieci w wieku 3 do 59 miesięcy każdego roku [5].
Wykonanie testów diagnostycznych w celu potwierdzenia diagnozy malarii.
W indywidualnych przypadkach, środki ochrony przedukąszeniami komarów stanowią pierwszą linię obrony dla zapobiegania malarii
Obecnie oceniana jest szczepionka przeciwko malarii w dużym badaniu klinicznym (RTS, S/AS01; III faza badania), w 7 krajach w Afryce. Zalecenia WHO do stosowania tej szczepionki zależeć będzie od ostatecznych wyników z badań klinicznych. Te ostateczne wyniki spodziewane są pod koniec 2014 r. i planowane podjęcie decyzji co do zaleceń co do tego, czy ta szczepionka powinna być dodana do istniejących narzędzi kontroli malarii planowana jest pod koniec 2015 roku [1, 3].
Objaśnienie: Laboratorium referencyjne – wg Ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz.U. 2001nr 76 poz. 811), to laboratorium odwoławcze, uprawnione przez ministra właściwego do spraw środowiska do wydawania opinii w sprawach GMO i stosujące w zakresie oznaczeń wiarygodne metody badań potwierdzone w systemie badań między laboratoryjnych
[2] Szczeklik I. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2013
[3] Walczak A., O niezbędności profilaktyki malarii wśród polskich podróżnych, Zakład Higieny i Epidemiologii, Pomorskich Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Probl Hig Epidemiol 2014, 95 (1): 1-5
[4] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 czerwca 2012 roku w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych. Załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 czerwca 2012 r. (poz. 728)
Rak jelita grubego (okrężnicy i odbytnicy) jest drugim najczęstszym nowotworem złośliwym w Polsce. Ze względu na małą wykrywalność choroby oraz bardzo złe wyniki jej leczenia, stanowi poważny problem medyczno-ekonomiczny.
Objawami raka jelita grubego są:
· krew w kale,
· długotrwałe biegunki lub zaparcia,
· niewyjaśniona utrata masy ciała.
Wykres. 1 Zachorowalność w 2011 roku na raka jelita grubego z podziałem na płeć i na województwa.
W województwie małopolskim w roku 2011 zgłoszono 1 234 przypadków zachorowań na raka jelita grubego, w tym 662 wśród mężczyzn i 569 kobiet. Wyższą zachorowalność odnotowano tylko w województwach: śląskim, mazowieckim, wielkopolskim oraz dolnośląskim.
Co roku w Polsce odnotowuje się blisko 15 500 zachorowań na ten nowotwór. Dane Krajowego Rejestru Nowotworów wskazują tendencję wzrostową zarówno w odniesieniu do liczby zachorowań, jak i liczby zgonów z powodu raka jelita grubego.
Przedstawione dane epidemiologiczne dla województwa małopolskiego, wskazują na wyższą zachorowalność jak i wyższa liczbę zgonów wśród mężczyzn w porównaniu do liczby zgłoszonych przypadków u kobiet.
Badania przesiewowe są bezpłatne
Kolonoskopia jako badanie profilaktyczne w kierunku wykrywalności raka jelita grubego od roku 2000 jest bezpłatna. Program realizowany jest ze środków Ministerstwa Zdrowia. Dlatego też, poddając się badaniu odpowiednio wcześnie i usuwając polipy możnazapobiec rozwojowi raka. Wcześnie wykryty rak jest również bardzo często wyleczalny. Od 2012 roku w ramach badań profilaktycznych wysyłane są imienne, jednokrotne zaproszenia na kolonoskopię do osób w wieku 55-64 lata.
Więcej informacji dotyczących raka jelita grubego znajdą Państwo w załączniku.
Agnieszka Kargul Dział Zdrowia Publicznego i Promocji Zdrowia Data wprowadzenia: 13.03.2014 Data ostatniej aktualizacji: 13.03.2014
Ważne: Strona wykorzystuje pliki cookies (ciasteczka). W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej "polityce Cookies". dowiedz się więcej.
Szanowni Państwo,
Astma i alergia stały się chorobami cywilizacyjnymi XXI wieku z uwagi na zwiększającą się liczbę osób borykających się z tymi schorzeniami.
