Światowy Dzień Walki z Rakiem, organizowany przez Międzynarodową Unię Kontroli Raka, obchodzony jest corocznie od 2000 r. Dzień ten pozwala przypomnieć o konieczności podjęcia szeregu działań, skierowanych na profilaktykę oraz leczenie chorób onkologicznych, a także zwraca uwagę na problem rosnącej liczby zachorowań oraz zgonów z powodu nowotworów. Ma na celu podnoszenie świadomości i edukację społeczeństwa w zakresie chorób onkologicznych, a także jest próbą nakłonienia rządów do podjęcia skutecznych działań w tym obszarze. Jest to dzień, w którym możemy uświadomić społeczeństwu, że „rak, to nie wyrok”. Tegorocznym obchodom towarzyszy hasło „Nie poza naszym zasięgiem”, odnoszące się do 4 kluczowych aspektów [1]:
- Zdrowe wybory w życiu
- Wczesne rozpoznanie
- Leczenie dla wszystkich
- Maksymalizacja jakości życia
W Polsce choroby nowotworowe stanowią drugą przyczynę zgonów, zaraz po chorobach układu krążenia. Notuje się stały wzrost umieralności z powodu raka, przy jednoczesnym stałym wzroście liczby nowych zachorowań. W roku 1990 nowotwory były przyczyną blisko 19% zgonów, a w roku 2012 odpowiadały za 25% zgonów w Polsce [2].
Według analizy dokonanej przez Światowy Instytut Badań nad Rakiem (World Cancer Research Fund International) wynika, że ok. jednej trzeciej nowotworów można zapobiec, poprzez m.in. stosowanie odpowiedniej diety, utrzymanie prawidłowej wagi ciała oraz regularną aktywność fizyczną. Światowy Instytut Badań nad Rakiem opracował rekomendacje, których stosowanie ma na celu zmniejszenie liczby zachorowań oraz zgonów z powodu raka [3]
REKOMENDACJE ŚWIATOWEGO INSTYTUTU BADAŃ NAD RAKIEM:
1. Utrzymuj prawidłową masę ciała.
Istnieją silne dowody potwierdzające, iż przyrost masy ciała, nadwaga, otyłość – zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworów, w tym: jelita grubego, piersi (po menopauzie), gruczołu krokowego (rak prostaty), trzonu macicy, trzustki, nerek, przełyku, czy jajnika. Utrzymanie prawidłowej diety – przy pomocy zrównoważonej diety i regularnej aktywności fizycznej – pomaga zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka.
2. Ćwicz regularnie.
Zalecane jest codzienne uprawianie aktywności fizycznej przez co najmniej 30 min. .
3. Unikaj produktów o dużej zawartości cukrów, tłuszczów wzmagających wzrost masy ciała oraz z niską zawartością błonnika pokarmowego.
Zaleca się, aby spożywane produkty żywnościowe zawierały mniej niż 125 kcal w 100g, a także, aby w codziennej diecie unikać produktów typu „fast food” oraz słodkich napoi.
4. Spożywaj większą ilość produktów pochodzenia roślinnego – owoców, warzyw, nasion roślin strączkowych, produktów zbożowych z pełnego ziarna.
Zaleca się spożywanie 5 porcji owoców i warzyw w ciągu dnia, a także wybieranie produktów możliwie jak najmniej przetworzonych, pełnoziarnistych produktów zbożowych.
5. Ogranicz spożycie czerwonego mięsa (tj. wołowina, wieprzowina) oraz unikaj produktów mięsnych wysoko przetworzonych.
Ilość spożywanego mięsa czerwonego w ciągu tygodnia nie powinna przekraczać 300 g. Należy także ograniczać spożycie mięsa przetworzonego, tj. poddanego konserwacji, soleniu lub zawierającego dodatki żywnościowe.
6. Ogranicz spożycie napojów alkoholowych.
7. Ogranicz spożycie soli.
Ilość soli spożywanej w ciągu dnia nie powinna przekraczać 5 g (wielkość małej łyżeczki do herbaty).
8. Rozważnie stosuj suplementy diety.
Stosowanie racjonalnej i zróżnicowanej diety pokrywa zapotrzebowanie organizmu na wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Przyjmowanie suplementów diety nie chroni organizmu przed pojawieniem się choroby nowotworowej, a w niektórych przypadkach, stosowanie suplementów bez konsultacji z lekarzem może wręcz zagrażać zdrowiu.
9. Karm piersią – zachowanie to zmniejsza ryzyko wystąpienia raka piersi u kobiety.
10. Zaleca się wykonywanie badań przesiewowych u osób z grup podwyższonego ryzyka, a osoby ze zdiagnozowaną chorobą nowotworową powinny przestrzegać zaleceń lekarza.
Pamiętajmy, rak to nie wyrok! Są dostępne metody, które pozwalają walczyć z chorobą nowotworową na każdym jej etapie. Jednak ważne jest, aby wykonywać badania profilaktyczne, pozwalają one bowiem na wykrycie choroby w jej wczesnym stadium, wówczas dajemy sobie największe szanse na osiągnięcie sukcesu w walce z rakiem.
Źródła:
1. http://www.worldcancerday.org [22.01.2015]
2. Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2013 r. GUS 2014 r. [http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/L_podst_inf_o_rozwoju_dem_pl_do_2013.pdf dostęp: 22.01.2015]
3. World Cancer Research Fund International [http://www.wcrf.org/int/research-we-fund/our-cancer-prevention-recommendations; dostęp: 22.01.2015]
Natalia Synowska
Dział Zdrowia Publicznego i Promocji Zdrowia
Data wprowadzenia: 2 lutego 2015 r.
Data ostatniej aktualizacji: 2 lutego 2015 r.