Corocznie, już od ponad 40 lat, w trzeci czwartek listopada obchodzimy Światowy Dzień Rzucania Palenia Tytoniu. W tym roku przypada on na dzień 19 listopada.
Pomysł zrodził się w Kalifornii, gdzie w 1974 roku dziennikarz Lynn Smith zaapelował do czytelników swojej gazety, aby przez jeden dzień nie palili papierosów – w efekcie, aż 150 tysięcy ludzi spróbowało przez jedną dobę wytrzymać bez palenia. Oczywiście 24 godziny nie wystarczą, ale mają zachęcić do całkowitego porzucenia nałogu. Idea dnia, w którym zachęca się palaczy do zerwania z nałogiem, przyjęła się także w innych krajach, od 1991 roku także w Polsce.
Celem akcji jest motywowanie palaczy do zerwania z nałogiem oraz ukazanie korzyści z życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego.
Tytoń jest znany ludziom od wieków. Majowie już 2 tysiące lat temu używali go w obrzędach religijnych do celów rytualnych. Do Europy zwyczaj palenia tytoniu dotarł po odkryciu Ameryki w XIX wieku, kiedy na masową skalę zaczęto produkować papierosy, zwyczaj palenia stał się popularny na całym świecie.
Papieros składa się z rozdrobnionych liści tytoniu umieszczonych w celulozowej bibułce. W czasie produkcji do papierosów dodaje się wiele dodatkowych substancji konserwujących, poprawiających smak czy jakość produktu. Podczas spalania papierosów powstają dwa strumienie dymu: główny i boczny; główny podczas aktywnego zaciągania się dymem tytoniowym, boczny w trakcie tlenia się papierosa między zaciągnięciami, na który narażeni są bierni palacze. Dym tytoniowy składa się z ponad 4 tys. związków chemicznych w tym około 60 substancji o udowodnionym działaniu rakotwórczym. W dymie papierosowym znajdują się tak silne trucizny, jak: arsen, cyjanowodór, metale ciężkie (np. kadm i ołów), chlorek winylu, DDT, fenol czy tlenek węgla (czad), substancje radioaktywne (polon), związki uszkadzające kod genetyczny (np. benzoapiren) oraz substancje rakotwórcze (np. substancje smoliste, które zalicza się do związków rakotwórczych najwyższej klasy). Nikotyna nie tylko negatywnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy, ale także posiada silne właściwości psychoaktywne, uzależniające.
Ponadto dym tytoniowy ma właściwości drażniące, alergizujące, działa toksycznie na układ oddechowy, sercowo-naczyniowy i nerwowy, a także na wszystkie inne narządy i tkanki oraz procesy życiowe. Jego inhalacja może prowadzić do powstania zmian rakotwórczych. Najpoważniejsze z chorób odtytoniowych to: nowotwory złośliwe, choroby układu krążenia (choroba niedokrwienna serca, zawał, miażdżyca zarostowa kończyn dolnych, udary mózgu)
i układu oddechowego (np. rozedma płuc, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc, przewlekła obturacyjna choroba płuc).
Do chorób związanych z paleniem tytoniu należą też min.: choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, refluks żołądkowo-przełykowy, przewlekłe zapalenie trzustki, choroba Crohna i polipy jelita grubego.Palenie pogarsza wygląd skóry, powoduje wcześniejsze pojawienie się zmarszczek, trudniejsze gojenie ran, doprowadza do przebarwienia i pokrycia kamieniem zębów, powoduje nieświeży oddech i zażółcenia palców.
W Polsce prawie 9 milionów Polaków codziennie pali tytoń, 1,1 miliona pali okazjonalnie. Z powodu palenia tytoniu w naszym kraju umiera rocznie kilkadziesiąt tysięcy osób, a używanie tytoniu zabija ok. 5,2 milionów ludzi na całym świecie w ciągu roku.
Należy pamiętać że niebezpieczne nie jest tylko samo palenie, lecz także przebywanie
w otoczeniu palacza tzw. bierne palenie. Wdychanie dymu wydychanego przez palaczy zwiększa u osób niepalących ryzyko wystąpienia raka płuc i chorób serca. Osoby dorosłe, niepalące ale przebywające w otoczeniu palaczy mają wyższe współczynniki zapadalności na choroby górnych dróg oddechowych.
Bierne palenie przez dzieci może być przyczyną zwiększenia ryzyka rozwoju astmy, zapaleń ucha środkowego, występuje zwiększona podatność na nieżyty nosa, zapalenia zatok, oskrzeli i zapalenia płuc. Palenie tytoniu jest niezwykle niebezpieczne dla rozwijającego się płodu. Dym z papierosa przenikając przez łożysko może doprowadzić do zahamowania rozwoju i niedotlenienia płodu, zaburzeń funkcji mózgu, powstania wad wrodzonych. Noworodki, których matki były narażone na kontakt z dymem tytoniowym w czasie ciąży, bardzo często cechują się niską masą urodzeniową, niedostatecznym rozwojem funkcji płuc, dużą podatnością na ostre i przewlekłe choroby układu oddechowego, astmę, przewlekłe choroby ucha środkowego, a także zespół nagłego zgonu niemowlęcia.
Nigdy nie jest za późno by rzucić palenie. Warto już dziś pomyśleć o zdrowiu swoim i swoich najbliższych.
Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym
801-108-108
https://www.youtube.com/watch?v=FaCiqW6CGvI&feature=youtu.be
Opracowanie:
M. Droździk
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie
Dział Zdrowia Publicznego i Promocji Zdrowia
Źródło:
– Globalny Sondaż Dotyczący Używania Tytoniu Przez Osoby Dorosłe (GATS), Polska 2009-2010
– www.zdrowiewciazy.pl
– http://www.onkol.kielce.pl/onkol/kodeks/styl/2.pdf