Odra – szczepienia, objawy i powikłania

W związku ze zwiększoną liczbą przypadków zachorowań na odrę w Polsce, Małopolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny przypomina, że jedynym zabezpieczeniem przed tą wysoce zakaźną chorobą są szczepienia i nie mogą być one zastąpione żadnymi innymi środkami ochrony ze względu na wysoką zaraźliwość choroby i drogę jej przenoszenia się.

Szczepienia przeciw odrze wykonuje się skojarzoną szczepionką przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR). Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na 2019 r. szczepieniom obowiązkowym przeciw odrze, śwince i różyczce należy poddać każde dziecko w 13-15 miesiącu życia oraz w 6 roku życia (dawka uzupełniająca). Dzieciom pomiędzy 7 a 9 rokiem życia podanie drugiej dawki szczepionki będzie sukcesywnie wyrównywane poprzez szczepienie w 10 roku życia.

Szczepienia przeciw odrze, śwince i różyczce zalecane są:

  • osobom nieszczepionym przeciw odrze, śwince i różyczce w ramach szczepień obowiązkowych,
  • osobom, które w przeszłości otrzymały tylko jedną dawkę szczepionki,
  • młodym kobietom, zwłaszcza pracującym w środowiskach dziecięcych (przedszkola, szkoły, szpitale, przychodnie) i młodym mężczyznom dla zapobiegania różyczce wrodzonej, szczególnie nieszczepionym w ramach szczepień obowiązkowych.

Szczepienia dzieci ujęte w Programie Szczepień Ochronnych jako obowiązkowe finansowane są z budżetu Ministra Zdrowia, natomiast w pozostałych przypadkach (osoby dorosłe) za szczepienie płaci osoba zainteresowana.

Osoba dorosła powinna ustalić swój potencjalny status odporności przeciw odrze na podstawie dokumentacji medycznej na temat przebytych chorób zakaźnych lub historii szczepień zapisanej w książeczce zdrowia. Przechorowanie odry w dzieciństwie zapewnia odporność na całe życie. W przypadku udokumentowania podania dwóch dawek szczepionki nie ma potrzeby powtarzania szczepienia ani podawania kolejnej dawki szczepionki.

Jeżeli osoba dorosła nie wie czy w przeszłości chorowała na odrę lub nie ma dokumentacji dotyczącej szczepień przeciw odrze, powinna się zaszczepić.

Badanie poziomu przeciwciał można traktować jedynie jako badanie pomocnicze, pamiętając o tym, że wynik ujemny nie musi świadczyć o tym, że nie mamy odporności przeciw odrze.

Szczepienie przeciw odrze obejmuje podanie dwóch dawek skojarzonej szczepionki MMR w odstępie 4 tygodnie lub dłuższym.

Nie zaleca się podawania szczepionki w okresie ciąży, a przez 1 miesiąc po szczepieniu nie należy zachodzić w ciążę.

Odra jest chorobą zakaźną wywołaną przez wirus odry, który przenoszony jest drogą kropelkową, powietrzną lub przez bezpośredni kontakt z osobą chorą. Do objawów charakterystycznych dla odry należą:

  • wysoka gorączka,
  • wysypka plamisto-grudkowa, trwająca dłużej niż 3 dni,
  • kaszel,
  • nieżyt nosa,
  • plamki Koplika,
  • zapalenie spojówek.

Zachorowaniu często towarzyszą powikłania, których ryzyko wzrasta wraz z wiekiem. Leczenie odry polega na łagodzeniu objawów i nawadnianiu chorego. Przechorowanie odry trwale uodparnia organizm.

Do powikłań w przebiegu odry należą:

  • biegunka i silne odwodnienie organizmu,
  • zapalenie ucha środkowego,
  • zapalenie płuc,
  • zapalenie mózgu,
  • drgawki,
  • podostre stwardniające zapalenie mózgu
  • zgon.

Najgroźniejszym powikłaniem w przebiegu odry jest podostre stwardniające zapalenie mózgu, które ujawnia się od 4 do 10 lat po przejściu choroby i objawia się postępującym otępieniem, nasilającym się napięciem i sztywnością mięśni oraz drgawkami. Do zgonu dochodzi zwykle w ciągu 2 lat od pojawienia się pierwszych objawów. Leczenie powikłań odry wymaga hospitalizacji i zależy od rodzaju powikłań.

Sytuację epidemiologiczną w zakresie występowania chorób zakaźnych w Polsce w 2019 r. można śledzić na stronie internetowej Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny pod adresem: http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2019/index_mp.html.

Więcej informacji o szczepieniach przeciwko odrze dostępnych jest pod adresem: http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/odra/.

 

Autor: Paulina Oklejewicz

Data wprowadzenia: 26 lutego 2019 r.

 

Źródło:

Baumann-Popczyk A., Sadkowska-Todys M., Zieliński A. „Choroby zakaźne i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka” Wydawnictwo medyczne α-medica press, Bielsko-Biała, 2014

http://szczepienia.pzh.gov.pl/