Plac zabaw to miejsce wszechstronnego rozwoju każdego dziecka. Ciekawa i kreatywna zabawa powinna być bezpieczna, a sprzęty zabawowe na placu zabaw nie powinny stwarzać zagrożenia dla użytkowników.
Upadki z huśtawek i karuzel, czy potknięcia są częstą przyczyną kontuzji i urazów wśród dzieci. Odpowiednio dobrane nawierzchnie na place zabaw w znacznym stopniu minimalizują ryzyko urazów i nieszczęśliwych wypadków wśród dzieci. Zatem najważniejszą kwestię w tworzeniu placów zabaw stanowi bezpieczeństwo korzystających z nich dzieci.
Według obecnego stanu prawnego, urządzenia na placach zabaw, takie jak:huśtawki, drabinki, piaskownice kwalifikowane są jako obiekty małej architektury i w związku z tym podlegają obowiązkowej kontroli okresowej co najmniej raz na 5 lat w zakresie stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu, jego estetyki oraz otoczenia.
W celu zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania obiektów małej architektury na placach zabaw właściciele i zarządcy, odpowiedzialni za utrzymanie tych obiektów we właściwym stanie technicznym, powinni dążyć do wdrażania systematycznego nadzoru nad tymi obiektami, posługując się pomocniczo polskimi normami serii PN-EN 1176 „Wyposażenie placów zabaw…”, oraz normą PN-EN 1177 „Nawierzchnie placów zabaw amortyzujące upadki”, a także zabezpieczać place przed dewastacją poprzez ich ogrodzenie i utrzymywanie tego ogrodzenia w należytym stanie technicznym. Jeśli zarządca nie wymaga certyfikatów to bierze na siebie odpowiedzialność za bezpieczeństwo dzieci bawiących się na takim placu zabaw.
Wyjątkiem są szkoły i placówki podlegające Ministerstwu Edukacji Narodowej, które mają obowiązek nabywania produktów posiadających certyfikat.
W myśl przepisów żłobek, przedszkole jest obiektem ogólnodostępnym, a więc podlega wymaganiom norm, a nie dyrektywie dotyczącej zabawek, które obligatoryjnie powinny posiadać znak CE. Bujaczki, zjeżdżalnie, domki, piaskownice zamontowane na obszarze ogólnodostępnym nie mogą posiadać oznakowania CE, ponieważ nie są zabawkami tylko obiektami małej architektury.
Norma PN-EN 1176-1 narzuca trzy rodzaje przeglądów, których częstotliwość uzależniona jest głównie od obciążenia obiektu.
• regularna kontrola przez oględziny (co 1 do 7 dni)
• kontrola funkcjonalna (co 1 do 3 miesięcy)
• coroczna kontrola podstawowa
• obowiązkowa kontrolaurządzeń na placach zabaw wynika z przepisów prawa budowlanego i powinna być przeprowadzana raz na pięć lat przez osoby posiadające uprawnienia budowlane.
Kontrole okresowe w zakresie sprawdzenia stanu technicznego i estetycznego oraz przydatności do użytkowania placu zabaw i rekreacyjnego mogą przeprowadzać osoby posiadające uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowlanej.
Właściciel, zarządca lub użytkownik placu zabaw, na którym spoczywają obowiązki w zakresie napraw wynikające z umów, są zobowiązani w czasie lub bezpośrednio po przeprowadzonej kontroli usunąć stwierdzone uszkodzenia i braki, które mogłyby spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia bądź środowiska.
W celu wyeliminowania potencjalnego ryzyka związanego z korzystaniem z placu zabaw, należy niezwłocznie powiadomić o wszelkich nieprawidłowościach właściciela lub zarządcę terenu – spółdzielnię mieszkaniową, wspólnotę, dozorcę lub administratora budynku i egzekwować wypełnienie tego obowiązku. Jeśli tą drogą nie uda się rozwiązać problemu, należy skontaktować się z organami nadzoru budowlanego, mającymi siedziby w każdym mieście powiatowym.
Na publicznych placach zabaw powinien w widocznym miejscu znajdować się regulamin placu zabaw określający zasady korzystania ze znajdujących się na nim urządzeń oraz zawierający dane identyfikujące zarządcę i numery telefonów alarmowych.
Najbardziej niebezpieczne i najczęściej występujące nieprawidłowości na placach zabaw to:
· zły stan nawierzchni placów (wgłębienia i pęknięcia, wystające korzenie itp.);
· zastosowanie niewłaściwych nawierzchni i ich grubości;
· zbyt mała odległość między urządzeniami oraz ławkami i ogrodzeniem;
· zbyt płytkie zagłębienie fundamentów pod urządzeniami;
· zbyt mała wielkość powierzchni strefy upadku pod urządzeniem o wysokości ponad 1 m;
· niewystarczająca stabilność urządzeń;
· ostre krawędzie, zadziory i gwoździe wystające z drewnianych lub stalowych urządzeń;
· brak zabezpieczeń śrub i innych łączników scalających elementy urządzeń;
· nieprawidłowe odległości między szczeblami w drabinkach lub ich brak;
· nieprawidłowe, stwarzające niejednokrotnie bardzo duże zagrożenie wykonywanie napraw czy modernizacji urządzeń;
· skorodowane łańcuchy siedzisk huśtawek oraz inne elementy stalowe urządzeń;
· spróchniałe lub przegniłe elementy drewniane z powodu braku bieżącej konserwacji;
· braki w uszkodzonych siedziskach na ławkach, karuzelach i na cokołach piaskownic;
· uszkodzone ślizgi zjeżdżalni;
· zbyt twarde siedziska huśtawek z ostrymi krawędziami wiszące na sztywnych prętach;
· brak elementów hamujących ruch huśtawki wagowej tzw. ważki;
· otwory konstrukcyjne urządzeń stwarzające niebezpieczeństwo zakleszczeń części ciała;
· niebezpieczne, nierówne chodniki i nawierzchnie w wejściach na plac zabaw;
· występujące ostre krawędzie w ogrodzeniach;
· brak właściwej pielęgnacji drzew (nieusuwanie gałęzi uschniętych i zbyt nisko rosnących).
PIASKOWNICA
Piaskownica to podstawowe wyposażenie placu zabaw, pozwala kształtować wyobraźnię i uczy współpracy w grupie, nie powinno zabraknąć jej na żadnym placu zabaw.Bardzo ważnym jest, aby piaskownice z których korzystają dzieci były bezpieczne. Jeśli funkcjonuje na terenie tylko piaskownica to jako urządzenie małej architektury, podlega ono wymaganiom obowiązujących przepisów prawa budowlanego oraz norm PN-EN 1176:2009. Powinno się przeprowadzać wszelkie kontrole wynikające z norm oraz wymieniać piasek. Norma i przepisy odnoszą się do piasku w piaskownicy, który powinien być wymieniany dwa razy w roku, a wielkość ziarna powinna zawierać się między 0,2 do 2 mm i nie zawierać cząstek pyłowych i iłowych. Nie ma wymogu, który by nakładał obowiązek zakupu piasku z atestem. Przepisy sanitarno-epidemiologiczne nie określają jak często powinno wymieniać się piasek, jednak Główny Inspektor Sanitarny zaleca konieczność wymiany piasku na wiosnę i w sezonie. Obowiązek wymiany piasku wynika z potrzeby zminimalizowania zagrożenia zakażenia chorobami pasożytniczymi, odzwierzęcymi, zakaźnymi. Ponadto chroniąc dzieci należy również zabezpieczyć piaskownice przed dostępem m.in. kotów i psów. W piaskownicy łatwo o zakażenie różnymi chorobami odzwierzęcymi, tj.:
· toksokaroza wywoływana przez larwy glist pasożytujących u zwierząt domowych. Do zakażenia najczęściej dochodzi w piaskownicy, gdzie znajdują się inwazyjne jaja glist, które trafiły tam wraz z odchodami zwierząt. W większości przypadków choroba przebiega bezobjawowo, a jedynym sygnałem jest podwyższona liczba granulocytów kwasochłonnych. Wywołuje również gorączkę, bóle brzucha, wymioty i nudności.
· toksoplazmoza wywoływana przez pierwotniaka. Żywicielem ostatecznym jest kot. Do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu z pożywieniem, glebą czy tez wodą zanieczyszczoną kocimi odchodami. Najczęściej powoduje objawy grypopodobne, występuje gorączka, powiększenie szyjnych węzłów chłonnych, ale także zapalenie mózgu i opon mózgowych.
· lamblioza wywoływana przez pierwotniaka należącego do wiciowców, który najczęściej zamieszkuje w dwunastnicy. Zakażenie następuje w wyniku połknięcia cysty, która może się znaleźć w piaskownicy wraz z kałem kota, czy psa. U dzieci najczęściej wywołują przewlekłe biegunki i zaparcia. W konsekwencji biegunki mogą przyczynić się do niedożywienia oraz choroby pasożytniczej układu pokarmowego spowodowanego wyjałowieniem flory bakteryjnej przewodu pokarmowego.
· tęgoryjec jest pasożytem człowieka, który należy do typu nicieni. Pasożyt przyczynia się do powstania choroby, tzw. ankylostomatozy. Jego długość osiąga do 2 cm i bytuje w dwunastnicy. Do zakażenia dochodzi poprzez połknięcie jaj, które mogą znajdować się w zanieczyszczonej wodzie lub brudnych owocach i warzywach. Jednak larwy mogą również przeniknąć do organizmu również przez skórę stóp, np. gdy dziecko chodzi boso w skażonej piaskownicy. W przypadku zakażenia tęgoryjcem u małych dzieci może dojść do opóźnień rozwojowych, poważnych problemów zdrowotnych
Należy pamiętać o zachowaniu podstaw higieny
· myć ręce dziecka po każdej zabawie w piaskownicy;
· pilnować, żeby piasek nie dostał się do ust i oczu;
· paznokcie dziecka obcinanać krótko, aby nie gromadził się pod nimi piasek;
· podczas zabawy w piasku nie dawać dziecku jedzenia do rąk.
Źródło:
- R. Marciniak, Bezpieczny plac zabaw. Poradnik, Wrocław 2011
- http://www.e-placezabaw.pl/7/zapytaj-eksperta
Małgorzata Frankowska
Oddział Higieny Żywności, Żywienia i Procesów Nauczania
wprowadzono: 19 maja 2014
aktualizacja: 19 maja 2014