W związku z wystąpieniem na terenie Województwa Małopolskiego zachorowań na odrę, Małopolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny przypomina, że jedynym zabezpieczeniem przed tą wysoce zakaźną chorobą są szczepienia.
W okresie od 1 stycznia b.r. do 15 kwietnia b.r. na terenie Polski wystąpiło 21 zachorowań na odrę (79 w 2014 r.) z czego w województwie małopolskim 13 (4 w 2014 r.). W jednym z małopolskich powiatów między 24 marca a 17 kwietnia b.r. zachorowania na odrę zostały rozpoznane i potwierdzone laboratoryjnie u 8 osób.
Jedno zachorowanie będące przyczyną wystąpienia tzw. ogniska epidemicznego dotyczyło jedenastoletniego dziecka – nie szczepionego przeciw odrze, które przyjechało z Niemiec i stało się przyczyną zachorowania dwóch dorosłych osób ze swojego domowego otoczenia. Osoby, które zachorowały po kontakcie z tym dzieckiem nie były szczepione przeciwko odrze lub nie posiadały dokumentacji potwierdzającej szczepienie.
Drugie zachorowanie, również będące przyczyną powstania ogniska, to zachorowanie kobiety i jej dziecka w wieku niemowlęcym. Te osoby stały się przyczyną zachorowania pielęgniarki, która miała z nimi kontakt w Szpitalu, a ta osoba stała się źródłem zakażenia i zachorowania kolejnej osoby z którą miała kontakt.
Z uwagi na powyższe Małopolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny przypomina, iż wszystkie osoby dorosłe i dzieci, powinny dopełnić procedury zaszczepienia się przeciwko odrze.
Osoba dorosła powinna ustalić u lekarza pierwszego kontaktu lub w punkcie szczepień swój potencjalny status odporności przeciw odrze na podstawie dokumentacji medycznej przebytych chorób zakaźnych lub historii szczepień zapisanej w książeczce zdrowia. Można również w laboratoriach oznaczyć poziom przeciwciał odrowych w klasie IgG celem uzyskania informacji o faktycznym stanie uodpornienia lub jego braku. Opłatę za ten rodzaj diagnostyki ponoszą pacjenci.
Przechorowanie odry w dzieciństwie może, ale nie musi świadczyć o nabytej odporności.
Osoba, która nie jest w stanie udokumentować swojej historii szczepień przeciw odrze lub nie wie czy chorowała na odrę może zaszczepić się przeciw odrze, śwince i różyczce przez podanie 2 dawek szczepionki w odstępie nie krótszym niż 4 tygodnie.
Obowiązkowe szczepienia przeciw odrze wprowadzono w Polsce 1975 r. i początkowo realizowane były jedną dawką szczepionki.
Obecnie przeciwko odrze można zaszczepić się szczepionką skojarzoną dwu-dawkową typu MMR (ochrona przeciw 3 chorobom – odrze , śwince, różyczce w 1 strzykawce). Zgodnie z obowiązującym Kalendarzem Szczepień pierwsza dawka jest podawana w 13-14 miesiącu życia a druga dawka przypominająca w 10 roku życia.
Dzieci powyżej 10 roku życia, które nie były zaszczepione lub otrzymały tylko jedną z dwóch dawek szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce należy zaszczepić lub doszczepić.
Na rynku dostępny jest również, poza Kalendarzem Szczepień, równorzędny preparat czteroskładnikowy (przeciw odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej).
Z uwagi na obecną sytuację epidemiologiczną odry w Europie oraz potencjalną możliwość wzrostu liczby przypadków zachorowań w Polsce, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej prowadzą stały monitoring i nadzór nad występowaniem tej ostrej wirusowej choroby zakaźnej.
Jedynym źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zakażenie szerzy się głównie drogą kropelkową oraz przez bezpośrednią styczność z wydzieliną jamy nosowo-gardłowej. Bardzo rzadko zakażenie następuje drogą pośrednią przez przedmioty świeżo zanieczyszczone wydzieliną z jamy nosowo-gardłowej.
Wirusy odry dostają się do organizmu przez usta lub nos oraz przez spojówki. Po namnożeniu w błonach śluzowych przedostają się do różnych organów, tj.: skóry nerek, żołądka, jelit, wątroby. Okres wylęgania wynosi najczęściej od 10 do 12 dni po kontakcie.Najczęściej na odrę chorują niemowlęta od 6 do 12 miesiąca życia (przed pierwszym szczepieniem), a także dzieci w wieku do 15 lat, którym nie podano dawki przypominających szczepionki. To dlatego co kilka lat wybucha epidemia odry.
Jeden chory może zarazić od 15 do 20 innych osób (gdy osoba chorująca na grypę może zarazić tylko 1 lub 3 osoby). Odra jest najbardziej zaraźliwa pięć dni przed pojawieniem się wysypki oraz przez cztery dni od momentu jej wystąpienia. Objawy odry to gorączka, ból gardła, kaszel, zazwyczaj męczący i suchy, zaczerwienienie oczu i światłowstręt, wysypka .
Powikłania po przechorowaniu odry mogą być bardzo groźne w postaci zapalenia płuc spowodowanego nadkażeniem bakteryjnym, zapalenia ucha środkowego, mięśnia sercowego, mózgu. Szczególnie niebezpieczne jest podostre stwardniające zapalenie mózgu (LESS – łac. leukoencephalitis subacuta scleroticans), które rozwija się 7-10 lat po przechorowaniu odry. Charakterystyczne dla tego powikłania jest wybitnie wysokie stężenie przeciwciał przeciw wirusowi, a także poważne objawy neurologiczne w postaci zaburzeń mowy, upośledzenia psychicznego i postępujących niedowładów, które w krótkim czasie doprowadzają do stanu odmóżdżeniowego. W przypadku tego powikłania medycyna jest bezsilna, a rokowanie zawsze są złe.
Dlatego warto pamiętać, że jedynym zabezpieczeniem przed tą wysoce zakaźną chorobą jest szczepienia.
Anna Gorczyca
Oddział Nazdoru Epidemiologii
Data wprowadzenia: 7 maja 2015
Data ostatniej aktualizacji: 7 maja 2015
Źródło grafik: 123rf.com