Każdego roku w dniu 31 maja obchodzimy Światowy Dzień bez Tytoniu. Co roku też Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization – WHO) proponuje hasło, którym nakłania społeczeństwa do zwrócenia uwagi na zdrowotne, społeczne i ekonomiczne skutki palenia papierosów. Ochrona młodzieży przed manipulacjami przemysłu tytoniowego („Protecting youth from industry manipulation and preventing them from tobacco and nicotine use”) – to hasło przewodnie tegorocznego Światowego Dnia Bez Tytoniu. Zachęcamy zatem do abstynencji od wszystkich form konsumpcji tytoniu.
Epidemia tytoniu jest jednym z największych zagrożeń dla zdrowia publicznego, rocznie ponad 8 milionów ludzi na całym świecie umiera z powodu chorób odtytoniowych. Ponad 7 milionów tych zgonów jest wynikiem bezpośredniego używania tytoniu, a około 1,2 miliona jest skutkiem narażenia osób niepalących na bierne palenie. Ponad 80% z 1,3 miliarda palących tytoń na całym świecie mieszka w krajach o niskim i średnim dochodzie, gdzie ciężar chorób i zgonów związanych z tytoniem jest największy. Używanie tytoniu przyczynia się do ubóstwa poprzez przekierowanie wydatków gospodarstw domowych na podstawowe potrzeby, takie jak żywność i schronienie, na tytoń. Koszty ekonomiczne używania tytoniu są znaczne i obejmują znaczne koszty opieki zdrowotnej w leczeniu chorób spowodowanych używaniem tytoniu, a także utracony kapitał ludzki wynikający z chorobowości i umieralności związanych z tytoniem.
Palenie wciąż pozostaje największym wyzywaniem zdrowia publicznego także w Polsce. Nadal pali ponad ¼ dorosłych, przy czym częściej mężczyźni (31%) niż kobiety (21%). Największą częstość palenia notuje się wśród osób w średnim wieku – wśród osób w wieku 45-54 lat 35% pali tytoń, a wśród osób w wieku 33-64 lat odsetek ten wynosi 32%. Z powodu chorób odtytoniowych umiera rocznie około 70 tysięcy osób, co stanowi 17% wszystkich zgonów w Polsce. I chociaż systematycznie spada liczba osób palących tradycyjne papierosy, to jednak wzrasta popularność e-papierosów, szczególnie wśród młodych ludzi. Od 2011 r. 6-krotnie wzrosła liczba polskich nastolatków, którzy próbowali e-papierosa. 30 proc. uczniów w wieku od 15 do 19 lat regularnie pali elektroniczne papierosy, a 60 proc. co najmniej raz ich próbowało. E-papierosy mają wiele kształtów i rozmiarów (niektóre wyglądają jak zwykłe papierosy, cygara lub fajki, inne przypominają pamięć USB, długopis lub przedmioty codziennego użytku). Atrakcyjny wygląd jest jednym z powodów dla których młodzież coraz częściej sięga po e-papierosy, natomiast ich stosowanie nie jest bezpieczne. Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (Centers for Disease Control and Prevention – CDC) wprowadziło termin EVALI (e-cigarette, or vaping, product use associated lung injury – EVALI), aby opisać choroby i urazy płuc związane z używaniem e-papierosów lub waporyzacją. E-papieros to urządzenie elektroniczne zasilane baterią lub akumulatorem, które za pomocą elementu grzewczego podgrzewa specjalny roztwór inhalacyjny, tzw. e-liquid, do temperatury ok. 200-300oC tworząc przy tym aerozol, dostarczany drogą inhalacji do układu oddechowego użytkownika. Zwykle zawiera substancje chemiczne i nikotynę, a więc psychoaktywną i toksyczną substancję, której zażywanie prowadzi do choroby przewlekłej, nazywanej fachowo „zespołem uzależnienia od nikotyny”. Warto wiedzieć, że na tym nie kończy się szkodliwy wpływ nikotyny na zdrowie. Nikotyna szkodzi m.in. naczyniom krwionośnym, niekorzystnie wpływa na rozwój płodu w okresie ciąży (np. na rozwój płuc), a także na rozwój mózgu u nastolatków i młodych dorosłych (do 25 roku życia), co może skutkować upośledzeniem funkcjonowania uwagi, pamięci oraz zdolności uczenia się. Nikotyna podnosi ciśnienie, doprowadza do wzrostu tętna, a ponieważ metabolizowana jest przede wszystkim w wątrobie, to obciąża również ten organ.
Naukowcy apelują, zarówno osoby palące papierosy, jak i wapujące (używające papierosów elektronicznych i innych nowatorskich wyrobów tytoniowych – typu „jool”, „vype”, „iqos”), znacznie ciężej przechodzą infekcję koronawirusem. Niektóre badania wskazują na wyższe ryzyko infekcji SARS-CoV-2 u osób palących, ale wszystkie dowodzą cięższego przebiegu COVID-19 i większej częstości zgonów z tego powodu u osób palących.
To doskonały moment na rzucenie palenia. Jeśli chcesz dowiedzieć się jak skutecznie rzucić palenie oraz uzyskać fachowe wsparcie w walce z nałogiem:
- zgłoś się do Poradni Antynikotynowej w Krakowie. Poradnia czynna jest w Konsultacyjnej Specjalistycznej Przychodni Chorób Płuc (w budynku M III) w Krakowskim Specjalistycznym Szpitalu im. Jana Pawła II, ul. Prądnicka 80. Do poradni może się zarejestrować każdy Małopolanin, kto czuje taką potrzebę, a konsultacje (np. psychologiczne, pulmonologiczne), jak i badania diagnostyczne, udzielane są bezpłatnie – tel.: 514 602 892 lub 12 614 24 26. Osoby chcące skorzystać ze wsparcia Poradni Antynikotynowej mogą dzwonić też na infolinię 514 602 892 lub 12 614 24 27. Udział w poszczególnych formach wsparcia jest także całkowicie bezpłatny.
- zadzwoń pod numer Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym: 801 108 108, (22) 211 80 15. Poradnia jest czynna od poniedziałku do piątku w godzinach 9-21, a w soboty od 9-15.
Źródła:
https://www.who.int/news-room/campaigns/world-no-tobacco-day/world-no-tobacco-day-2020
Raport z ogólnopolskiego badania ankietowego na temat postaw wobec palenia tytoniu, 2019