W imieniu Zespołu do spraw realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS na terenie województwa małopolskiego powołanego przez Wojewodę Małopolskiego Jerzego Millera, koordynowanego przez Wojewódzką Stację Sanitarno – Epidemiologiczną w Krakowie, pragniemy serdecznie podziękować wszystkim uczestnikom za liczne przybycie, wkład i zaangażowanie w Konferencję pt. „ZakażeniaHIVichorobaAIDS – co powinniwiedzieć pracownicymedyczni?„.
Konferencja, która odbyła się w dniu 5 listopada 2013 roku w Urzędzie Miasta Krakowa – dotyczyła istotnej roli działań zapobiegawczych podejmowanych przez pracowników medycznych w odniesieniu do zakażeń wirusem HIV.
Skierowana była do pracowników medycznych: pielęgniarek, położnych, ratowników medycznych oraz pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Zainteresowanie tematem przerosło nasze oczekiwania. Wielką satysfakcją było obserwowanie Państwa zainteresowania przedstawianymi przez prelegentów tematami. Prelegentami byli: Panie Sylwia Sałgut-Krzemińska i Anna Kaczmarek z Krajowego Centrum ds. AIDS, dr Monika Bociąga-Jasik, dr Anna Kalinowska-Nowak oraz Beata Lickiewicz, psycholog- z Oddziału Klinicznego Klinik Gastroenterologii i Hepatologii oraz Chorób Zakaźnych Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, dr Eliza Mazur- koordynator i doradca Punktu Konsultacyjno-Diagnostycznego, Maria Brodzikowska – przewodnicząca Stowarzyszenia Profilaktyki i Wsparcia w zakresie HIV/AIDS „Jeden Świat”.
Z opinii uzyskanych od Państwa wiemy, iż był to dobrze zainwestowany czas, wykorzystany na poszerzenie wiedzy na temat profilaktyki HIV/AIDS, wymianę doświadczeń i poznanie ciekawych ludzi.
Bez Państwa udziału realizacja konferencji nie byłaby możliwa. Dziękujemy.
Poza wyrażeniem słów podziękowania, poniżej przedstawiamy galerię zdjęć z Konferencji oraz prezentacje prelegentów, zapraszając jednocześnie Państwa do udziału w naszych kolejnych przedsięwzięciach.
Grażyna Przeźmińska Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie, przewodnicząca Zespołu do spraw realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS na terenie województwa małopolskiego
Wprowadzono: 8.11.2013 r. Data ostatniej aktualizacji: 8.11.2013 r.
4 listopada 2013 r. Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie we współpracy z Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, zorganizowała Akcję Honorowego Krwiodawstwa połączoną z możliwością zarejestrowania się wśród dawców szpiku kostnego. Przedsięwzięcie spotkało się z dużym zainteresowaniem zarówno pracowników jak i klientów Inspekcji. Łącznie około 20 osób zaangażowało się w nasze działania – oddało krew lub zarejestrowało się wśród dawców szpiku.
Wszystkim, którzy wzięli udział w akcji oraz przyczynili się do jej zrealizowania, serdecznie dziękujemy.
Elżbieta Kuras Oddział Programów Profilaktycznych Data wprowadzenia: 07.11.2013 r. Data ostatniej aktualizacji: 07.11.2013 r.
Oddział Nadzoru Higieny Radiacyjnej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Krakowie w ramach sprawowanego nadzoru nad jednostkami ochrony zdrowia udzielającymi świadczeń zdrowotnych w zakresie diagnostyki z użyciem promieniowania jonizującego, przedstawia Państwu materiały informacyjne IAEA (International Atomic Energy Agency) dotyczące zasad ochrony radiologicznej pacjenta i personelu podczas procedur radiologicznych.
Plakaty prezentują 10 zasad ochrony radiologicznej: dzieci podczas zabiegów interwencyjnych, pacjenta podczas fluoroskopii, personelu podczas fluoroskopii, pacjenta w TK oraz 10 zasad dotyczących właściwego skierowania na badania TK. Informacje te zostały przetłumaczone przez Krajowe Centrum Ochrony Radiologicznej w Ochronie Zdrowia.
Informujemy, że od 9.08.2013 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 lipca 2013 r. w sprawie zgłoszeń podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20130000848)
Załącznikami do w/w Rozporządzenia są:
1/ Wykaz zakażeń i chorób zakaźnych, w przypadku których podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z ich powodu są dokonywane zgłoszenia, o których mowa w art.27 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
2/ Wzór formularza zgłoszenia podejrzenia lub rozpoznania zakażenia lub choroby zakaźnej
3/ Wzór formularza zgłoszenia podejrzenia lub rozpoznania gruźlicy
4/ Wzór formularza zgłoszenia podejrzenia lub rozpoznania zachorowania na chorobę przenoszoną droga płciową
5/ Wzór formularza zgłoszenia podejrzenia lub rozpoznania zakażenia ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV) albo zachorowania na zespól nabytego niedoboru odporności (AIDS) lub zgonu osoby zakażonej HIV lub chorej na AIDS
6/ Wzór formularza podejrzenia lub rozpoznania zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej
Wszystkie formularze zgłoszenia podejrzeń i zachorowań na choroby zakaźne oraz zgonów z powodu chorób zakaźnych znajdują się na stronie internetowej Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie.
Dyrektor Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Krakowie uprzejmie informuje, że w dniach 18-22 listopada 2013 r. odbędzie się kurs specjalizacyjny „Zagadnienia prawno-medyczne w ochronie zdrowia. Psychologia i socjologia w procesie zarządzania zakładami opieki zdrowotnej”, wramach specjalizacji w dziedzinie zdrowie publicznedla osób posiadających tytuł zawodowy magistra, specjalizujących się w zdrowiu publicznym.
Kierownik naukowy kursu: mgr Marita Klemczak
Miejsce kursu: Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie, ul. Prądnicka 76, 31-202 Kraków
Zgłoszenie na kurs:
W celu dokonania zgłoszenia na kurs, należy wypełnić załączony formularz zgłoszeniowy, a następnie przesłać go na adres e-mailowy: pp@wsse.krakow.pl lub przefaksować na nr: (12) 416 20 93.
Formularz zgłoszeniowy należy przesłać do dnia 8 listopada.
Płatność za udział w kursie:
Opłata za udział w kursie specjalizacyjnym wynosi 585 zł.
Otyłość i nadwaga to jeden z głównych problemów zdrowotnych świata, który stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia i życia. Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) otyłość to nieprawidłowe lub nadmierne nagromadzenie tłuszczu w tkance tłuszczowej prowadzące do pogorszenia stanu zdrowia.To nie tylko problemem estetyczny, gdyż może ona prowadzićdo inwalidztwa i stanowić ryzyko skrócenia oczekiwanego okresu życia.
Epidemiologia
Ze względu na obserwowany na całym świecie stały wzrost częstości występowania nadmiernej masy ciała, nadwaga i otyłość określane są mianem globalnej epidemii. Dane Światowej Organizacji Zdrowia wskazują, że problem nadwagi dotyczy 35% ludności świata, natomiast u 12% występuje otyłość [1]. Zjawisko otyłości jest szczególnie nasilone w Stanach zjednoczonych, gdzie w 2010 roku co trzecia osoba powyżej 20 r.ż. była otyła [2].
W Unii Europejskiej (27 państw), około 60% dorosłych i ponad 20% dzieci w wieku szkolnym ma nadwagę lub otyłość co odpowiada to około 260 milionom dorosłych i ponad dwunastu milionom dzieci z nadmierną masa ciała [3].
W ciągu ostatnich trzech dziesięcioleci w większości krajów świata obserwuje się stały, znaczny wzrost częstości występowania nadwagi i otyłości w populacji do 18 r.ż. Jak wskazują badania, w ostatnim dziesięcioleciu XX wieku, częstość występowania otyłości w populacji rozwojowej potroiła się [4].
W Polsce rozpowszechnienie występowania nadwagi i otyłości jest równie wysokie jak w innych krajach europejskich. Wyniki badania EHIS (Europejskie Ankietowe Badanie Zdrowia) z 2009 r. wskazują, że zbyt dużą wagę ciała (nadwagę lubotyłość) miało aż 54% ogółu dorosłych Polaków, z tego 64% mężczyzn i 46% kobiet [5].
Przyczyny i konsekwencje otyłości
Na powstawanie otyłości wpływają zarówno czynniki biologiczne, psychologiczne, jak i środowiskowe. Obecnie przyjmuje się, że tylko 5% otyłości uwarunkowane jest genetycznie, a pozostałe to czynniki środowiskowe, które są modyfikowalne. Podstawowymi przyczynami ogólnoświatowej epidemii otyłości są siedzący tryb życia oraz spożywanie wysokotłuszczowych, wysokokalorycznych pokarmów.
Ryzyko rozwoju chorób związanych z otyłością rośnie wraz ze wzrostem stopnia otyłości, czyli wskaźnikiem masy ciała BMI. Należy również pamiętać, że oprócz BMI, na ryzyko rozwoju chorób niezakaźnych wpływa także rozmieszczenie tkanki tłuszczowej. Znacznie większym ryzykiem obciążeni są chorzy z otyłością brzuszną. Do rozpoznania typu otyłości wykorzystuje się wskaźnik WHR (talia/biodra).
Tabela 1. Czynniki ryzyka nadwagi i/lub otyłości.
Czynniki modyfikowalne
Czynniki niemodyfikowalne
Czynniki wewnątrzmaciczne
Sposób karmienia
Dieta
Aktywność fizyczna
Masa urodzeniowa
Cukrzyca u matki w trakcie ciąży
Otyłość rodziców
Uwarunkowania genetyczne
Tabela 2. Zwiększenie ryzyka chorób u osób otyłych w porównaniu ze szczupłymi wg WHO.
>3-krotne
2-3-krotne
1-2-krotne
Cukrzyca typu 2
Nadciśnienie tętnicze
Dyslipidemia
Choroba pęcherzyka żółciowego
Insulinooporność
Zadyszka
Zespół bezdechu nocnego
Choroba niedokrwienna serca
Choroba zwyrodnieniowa stawów
Hiperurykemia i dna moczanowa
Rak sutka
Zaburzenia dot. hormonów płciowych
Zespół torbielowatości jajników
Upośledzenia płodności
Bóle krzyża
Zapobieganie i leczenie
Podstawą zapobiegania rozwojowi nadmiernej masy ciała jest regularna aktywność fizyczna oraz prawidłowe żywienie.
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA*
1. Dbaj o różnorodność spożywanych produktów.
2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.
3. Produkty zbożowe powinny być dla Ciebie głównym źródłem energii (kalorii).
4. Spożywaj codziennie co najmniej dwie duże szklanki mleka. Mleko można zastąpić jogurtem, kefirem, a częściowo także serem.
5. Mięso spożywaj z umiarem.
6. Spożywaj codziennie dużo warzyw i owoców.
7. Ograniczaj spożycie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych, a także produktów zawierających dużo cholesterolu i izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Mycie rąk jest najłatwiejszym sposobem na pozbycie się drobnoustrojów z rąk i zapobiega ich przenoszeniu.
Każdy centymetr kwadratowy skóry człowieka może pomieścić tysiące, a nawet miliony drobnoustrojów. Liczba bakterii na skórze rąk personelu medycznego wynosi od 3,9 x 104 do 4,6 x 106 i wzrasta w miarę wykonywania różnych procedur medycznych, zwykle w tempie około 16 komórek na minutę.[i]
Obok bakterii wchodzących w skład tzw. fizjologicznej mikroflory skóry na rękach znajdują się także drobnoustroje chorobotwórcze.
To właśnie przez dłonie najłatwiej przenoszone są rotawirusy i norowirusy, odpowiedzialne m.in. za biegunkę.
Choroby przenoszone za pośrednictwem brudnych rąk.
Brak nawyku starannego mycia rąk wodą z mydłem prowadzić może do zarażenia się tzw. chorobami brudnych rąk
1. Wirusowe zapalenie wątroby typu A potocznie zwane żółtaczką pokarmową. Zarazić można się jedząc nieumyte owoce oraz pijąc nieprzegotowanąwodę. Oprócz stosowania podstawowych zasad higieny, skutecznym zabezpieczeniem p/w tej chorobie jest szczepienie ochronne, które można stosować już u dzieci od 2. roku życia. Szczepienie zaleca się jest dzieciom w wieku przedszkolnym i szkolnym, wszystkim osobom wyjeżdżającym do krajów, gdzie ta choroba często występuje oraz ludziom pracującym przy produkowaniu i sprzedaży żywności.
2. Zatrucia i zakażenia pokarmowe w tym Salmonellą i Shigellą.
3. Zakażenie owsikami. To dość częsta choroba u dzieci uczęszczających do żłobka czy przedszkola. Najprostszym sposobem zarażenia jest bezpośredni kontakt pomiędzy dziećmi, zabawa z innym dzieckiem (nosicielem owsików) tymi samymi zabawkami.
4. Zapalenia jamy ustnej o podłożu bakteryjnym, które objawia się bólem śluzówki.
Mimo że „metoda” jest niezwykle prosta, z opublikowanego raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że blisko 70 proc. zakażeń oraz zatruć układu pokarmowego wywołana jest bakteriami przenoszonymi przez brudne ręce. W Wielkiej Brytanii, w czasie epidemii zakażeń pokarmowych wywołanych przez Escherichia coli O157, przyczyną ponad połowy zachorowań były bakterie przenoszone przez ręce.
W 2008 roku, 15 października pod patronatem UNESCO obchodzony był pierwszy Światowy Dzień Mycia Rąk. Tego dnia na całym świecie ponad 200 milionów dzieci z 86 krajów i pięciu kontynentów symbolicznie umyło ręce. Zamierzeniem organizatorów akcji było zwrócenie uwagi na problem przenoszenia przez ręce chorób infekcyjnych i poprzez edukację dzieci dotarcie do osób dorosłych i uświadomienie im skali zagrożenia. To przede wszystkim złe nawyki higieniczne dorosłych są przyczyną chorób biegunkowych u najmłodszych dzieci. W grupie dzieci do 5. roku życia przebieg zakażeń przewodu pokarmowego może być bardzo ciężki. Każdego roku na świecie z powodu biegunek umiera od 3,5 do 4 milionów dzieci w tej grupie wiekowej. Drugą grupą „ryzyka” są osoby w podeszłym wieku (>65 roku życia), u których odporność na zakażenia jest w naturalny sposób obniżona. Liczebność tej populacji stale rośnie. Ponadto na zakażenia przenoszone przez ręce są narażone osoby z chorobami układowymi lub infekcyjnymi, które osłabiają układ odpornościowy.[ii]
Kiedy powinniśmy myć ręce?
Kiedy należy dezynfekować ręce?
W placówkach świadczących usługi medyczne oraz w innych obiektach w których dochodzi do przerwania ciągłości tkanek konieczna jest dezynfekcja rąk.
Higiena rąk stanowi podstawowy środek ograniczający rozprzestrzenianie się zakażeń. Jest to prosta czynność, ale brak konsekwentnego jej przestrzegania stanowi ogólnoświatowy problem w sektorze opieki zdrowotnej.[iii]
W placówkach medycznych najważniejszym wektorem transmisji drobnoustrojów są ręce pracowników, przede wszystkim lekarzy i pielęgniarek. WHO uznaje higienę rąk za podstawowy element zapobiegania zakażeniom szpitalnym, jednak często w praktyce klinicznej przestrzeganie tej zasady jest niewielkie (50%)[iv]. Szacuje się, że przyczyną około 20-40% zakażeń są drobnoustroje przenoszone przez ręce pracowników opieki zdrowotnej[v]. W dalszym ciągu, mimo licznych szkoleń brakuje u pracowników medycznych nawyków mycia i odkażania rąk bezpośrednio po każdym kontakcie z pacjentem lub z potencjalnie zakażonym sprzętem, aparaturą i materiałami biologicznymi. Nie przestrzega się także podstawowych zasad higieny osobistej[vi].
Już wieki temu (lata 1860) Ignaz Philipp Semmelweis, pracujący w jednej z wiedeńskich klinik położniczych, twierdził inaczej niż całe ówczesne środowisko medyczne, że gorączkę połogową wywoływała infekcja przenoszona przez lekarzy i studentów medycyny, którzy bez umycia rąk po przeprowadzonych wcześniej sekcjach zwłok, badali położnice. Semmelweis uważał, że dokładne mycie rąk wodą chlorowaną to jedyny sposób pozbycia się gorączki połogowej[vii]. Po zastosowaniu metody dezynfekcji rąk zaproponowanej przez Semmelweisa współczynnik śmiertelności położnic obniżył się blisko pięciokrotnie.
W 1978 roku po raz pierwszy procedura opisana i zilustrowana wg Ayliffe’a i wsp. uznana została za działanie standardowe i zapewniające skuteczną dezynfekcję. Polega ona na pięciokrotnym powtórzeniu każdej z sześciu opisanych poniżej czynności [viii]:
1. etap: roztarcie preparatu na wewnętrznej stronie dłoni
2. etap: pokrycie preparatem części grzbietowych obu dłoni
3. etap: wprowadzenie i roztarcie preparatu między palcami
4. etap: roztarcie preparatu na końcach palców
5. etap: dezynfekcja kciuka i jego nasady
6. etap: dezynfekcja opuszków palców i zagłębienia dłoni
W badaniach Ayliffe’a i wsp., wykazano, że tak przeprowadzana higieniczna dezynfekcja rąk umożliwia skuteczne pokrycie dłoni preparatem i dzięki temu usunięcie większej liczby drobnoustrojów ze skóry [ix].
Pięć punktów dezynfekcji rąk według WHO (źródło: opracowanie w jęz. Polskim na podstawie WHO 2009, www.schulke.pl
Niezwykle skuteczną i przemawiającą do wyobraźni metodą uświadomienia personelowi medycznemu jak ważny jest pełny cykl dezynfekcji do uzyskania satysfakcjonującej redukcji drobnoustrojów, jest trening wykonywany przy użyciu lampy UV i preparatu dezynfekcyjnego z barwnikiem świecącym w UV. Preparat ten jest niewidoczny w świetle dziennym, natomiast ma zapach i konsystencję przypominający środek dezynfekcyjny. Zadaniem pracownika jest wykonanie rutynowej dezynfekcji rąk. Następnie ręce oglądane są w świetle lampy UV. Ręce poddane skutecznej dezynfekcji przedstawione są na fot. 1-2
Ręce po procesie dezynfekcji wykonanej w sposób niewłaściwy pokazane są na fot. 3
Personel medyczny jest grupą zawodową, która w sposób szczególny winna dbać o higienę rąk. Poniższa tabela obrazuje częstość wykrywania oraz przeżywalności wybranych drobnoustrojów na dłoniach personelu medycznego i powierzchniach użytkowych.[x]
Pacjenci będąc świadomymi wagi zabiegów higienicznych do których zobligowany jest personel medyczny z racji wykonywanego zawodu i do których zobowiązują ich procedury sanitarno-higieniczne, w trosce o swoje zdrowie, powinni wymagać przestrzegania podstawowych zasad higieny rąk wśród pracowników opieki medycznej.
Opracowała: Katarzyna Bandoła
Oddział Nadzoru Epidemiologii
[i]Pittet D., Dharan S., Touvenean S., Sauvan V., Perneger T.V.: Bacterial contamination of the hands of hospital staff during routine patient care, Arch Intern Med 1999, 159, 821-6
[iii]Wytyczne WHO dotyczące higieny rąk w opiece zdrowotnej –podsumowanie Pierwsza Światowa Inicjatywa na rzeczBezpieczeństwa Pacjenta „Higiena rąk to bezpieczna opieka”
[iv]Różkiewicz D., Ręce personelu jako potencjalne źródło zakażeń szpitalnych, Zakażeń 2011;5;6-12
[v]Bandoła K., Seweryn M., Pokrzywa P., Ogniska zakażeń szpitalnych w województwie małopolskim w latach 2006-2010, Zakażenia, 2012; 81-87
[vi]Przondo Mordarska A., Bartoszewicz M., V Akademia Pielęgniarstwa; Konferencja naukowo szkoleniowa, Postępowanie diagnostyczne szpitala zapobiegające zakażeniom szpitalnym; 2012
[vii]Thorwald J., Stulecie chirurgów, Kraków, Znak 2008, 308
[viii]Piwowarczyk J., Walków M., Konrad K. Higiena rąk personelu medycznego jako metoda profilaktyki zakażeń szpitalnych Zakażenia 4/2012, 15-19
[ix]AyliffeG., Babb J., Quoaraishi A.: A test for hygienic hand disinfection, J Clin Path 1978, 31, 923-8
[x]Różkiewicz D. Ręce personelu jako potencjalne źródło zakażeń szpitalnych, Zakażenia 5/2011, 6-12